Analitik Düşünme

Analitik Düşünme Nedir?

Analitik düşünme, herhangi bir problemi bir bütün halinde değerlendirmeyip, onu anlamlı parçalara ayırarak ve her bir parçayı kendi içinde değerlendirip genel probleme neden olan parçayı bularak, onu çözmeye veya geliştirmeye çalışan düşünme tekniğidir.

Bu düşünme tekniği ile çözülmesi imkansız gibi görünen en karmaşık problemler bile rahatlıkla çözüme kavuşturulabilir. Analitik düşünme özellikle yöneticilerin sahip olması ve uygulamalı olarak ekibine aşılaması gereken bir tekniktir. 




Örnek olay;

X Bölge satış hedefi aylık 16k, toplamda 48k olup, 3 aylık çalışan bazlı hedef dağılımı aşağıdaki gibidir.

X Bölge 3 ay sonunda 48k olan hedefini 35k olarak tamamlamış olup çalışan bazlı gerçekleşen hedefler aşağıdaki gibidir.

X Bölge tablosal değerlendirmesinde;

• Ali toplam 12k olan hedefini 5k olarak tamamladı.
• Ayşe toplam 12k olan hedefini 13k olarak tamamladı.
• Ahmet 12k olan hedefini 9k olarak  tamamladı.
• Zeynep 12k olan hedefini 8k olarak tamamladı.

Satış müdürü, Bölge Müdürünü arayarak bölgenin hedef gerçekleştirmesi hakkında pek de olumlu olmayan yorumlar yaptı. Bölge Müdürü ekibine pazartesi günü toplantı yapacağını açıkladı.

1. Durum: Bölge Müdürü pazartesi günü toplantıya sinirli bir şekilde başlayarak tüm ekibi genel olarak başarısızlıkları hakkında uyardı. Satış Müdürünün yorumlarını ekibe aktardı. Diğer dönem de bölge hedefinin tutmaması durumunda aksiyon alacağını bildirdi.

2. Durum: Bölge Müdürü pazartesi günü toplantıya her zamanki formatta başladı. Yukarıdaki tabloları ekip ile paylaştı. Ayşe'ye hedefini fazlasıyla gerçekleştirdiği ve bölgeye ekstra destek verdiği için teşekkür etti. Diğer dönemin planlamasını ekibiyle belirleyip görev dağılımını yaptı. Sırasıyla Ali, Zeynep, Ahmet ve Ayşe ile birebir görüşmek istediğini söyleyip toplantıyı sonlandırdı. 

Birebir görüşmelerde Ali'nin bölgeyi en fazla aşağıya çeken kişi olduğunu iletip başarısızlığının nedenini birlikte sorgulayıp çözmek istediğini bildirdi. Sonuç olarak; Ali'nin birtakım kişisel problemlerinin olduğunu, eğitim ile geliştirilmesi gereken yanlarının olduğunu belirledi ve belirli bir dönem koçluk desteği almasına karar verip görüşmeyi sonlandırdı. Zeynep ve Ahmet'le de benzer bir birebir görüşme yapıp önümüzdeki dönem daha özverili olmalarını istedi. Ayşe ile yaptığı birebir görüşmede tekrar teşekkür edip, başarısının nedenlerini paylaşmasını istedi. 

Aldığı notlar ve kendi tavsiyelerini bir yol haritası oluşturması amacıyla yazılı olarak ekibi ile paylaştı. 

Tüm bu bilgileri ve görüşme detaylarını rapor haline getirip Satış Müdürü ile paylaştı.

Örnek olay sonucunda; 

1. durumdaki Bölge Müdürü sabit düşünce tekniği ile olayı sadece sonuca göre yorumlayıp, ekip içerisinde hedefinden fazlasını yapan ekip üyesini de aynı tepkiye maruz bırakmaktadır. Sonuç olarak ilgilendiği tek kısım bölgenin hedefini yapamamış olmasıdır.

2. durumdaki Bölge Müdürü ise ekibine analitik düşünce tekniği ile yaklaşıp, sonucu bir bütün olarak değil de kişi bazlı olarak değerlendirmektedir. Probleme neden olan ekip üyesini ayrıntılı olarak inceleyerek problemin çözümü için alternatif üretmektedir. Diğer ekip üyelerinin de geliştirilmesi gereken yanlarını saptayıp ekibin diğer döneme daha motive olmuş şeklide girmelerini sağlamaktadır. 

Analitik Düşünme Süreci

Analitik düşünme, bir probleme çözüm bulmak için bilgileri mantık çerçevesinde adım adım işlemekten geçer. Süreç, bilgi toplayarak başlar ve bu bilgiyi kendi içinde anlamlı parçalara bölerek devam eder. Parçalara bölünen bilgiler kendi aralarındaki bağlantı ve ilişkilerin daha net anlaşılabilmesi için incelenir. Parçalar arasında sebep - sonuç ilişkisi kurulur. Bu aşamalarla birlikte olay tanımlanmış olur. Sorunun çözümü için hedef belirlendikten sonra uygulanacak yönteme karar verilir ve uygulanır. Son olarak elde edilen sonuçların verimliliği analiz edilir.

Problemi anlamayı ve çözmeyi hedefleyen analitik düşünme aşamaları;

1. Bilgi toplamak
2. Mevcut durumu anlamak
3. Sorunu alt gruplara ayırmak
4. Sorunu tanımlamak
5. Sorunun çözümü için hedef belirlemek
6. Uygulanacak yöntemi belirlemek ve uygulamak
7. Sonuç ile ilgili analiz yapmak

1. Bilgi toplamak; Analitik düşünmedeki ilk adım bilgi toplamaktır. Tarafsız olarak birden fazla kaynaktan  toplanan bilgiler kendi içinde değerlendirilerek, problemin çözümüne katkısı olmayan bilgiler çıkarılır.

2. Mevcut durumu anlamak; Bu aşamada eldeki sayısal veriler en önemli araçlardır. Sayısal veri içermeyen bir problem üzerinde çalışılıyorsa, doğru sorular sorularak alınan cevaplardan mevcut durum saptaması yapılır. Sorulan soruların açık ve net olması, verilen cevapların da ön yargı ve duygusallıktan uzak olarak değerlendirmesi bu aşamanın kilit noktasıdır. Sorun tespit edilir.

3. Sorunu alt gruplara ayırmak; Önceki aşamada tespit edilen sorun bu aşamada kendi içerisinde anlamlı daha küçük gruplara ayrılır. Bu gruplar soruna neden olan faktörlere göre sınıflara ayrılır, önem derecelerine göre gruplandırılır ve diğer durumlarla ilişkilerine göre değerlendirilir. Böylelikle alternatif çözüm yolları belirlenmiş olur. 

4. Sorunu tanımlamak; Bulunan sebeplerin gerçekliği, ortaya çıkan sonuçların gerçekliği, başka ortaya çıkabilecek sonuçların bulunup bulunmadığı, sorunu kimin, neden ve nasıl çıkardığı gibi temel sorulara tarafsız ve doğru cevaplar verilerek sorun gerçek anlamda tanımlanmış olur.

5. Sorunun çözümü için hedef belirlemek; Bu aşamada amaç ve hedef, açık ve net olmalıdır. Varsa, benzer amaçların ayrımı yapılır. Mevcut veriler, istatistikler, bilimsel gerçekler, geçmiş olaylar ve geleceğe ilişkin tahminler göz önünde bulundurulur. Göz önüne alınması gereken başka bir yaklaşım olup olmadığı kontrol edilir. 

6. Uygulanacak yöntemi belirlemek ve uygulamak; Hedefe ulaşmak için kullanılacak yöntem ile ilgili gerekli bilgileri uygun yöntemlerle toplanır, uygulama aşamaları belirlenir ve uygulama takvimi oluşturulur, gerekli koordinasyonlar sağlanarak kararlılıkla uygulanır. Uygulama sırasında belirli aşamalarda amaca uygunluk açısından kontroller yapılır. En hızlı ve en risksiz yöntem seçilir.

7. Sonuç ile ilgili analiz yapmak; Bu aşamada uygulama sonuçları çeşitli boyutları ile değerlendirilir, hedefe ulaşılıp ulaşılmadığı tarafsızca tespit edilir, hedefe ulaşılamamış ise nedenleri tespit edilir, nerelerde hata yapıldığı belirlenir, gerekli ise değişiklikler yapılarak yeniden uygulama yapılır.